SA NHÂN, mé tré bà, dương xuân sa, co nénh (Thái), la vê (Ba Na), pa đoóc (K’dong), mác nẻng (Tày).

MÔ TẢ:

Cây cỏ, cao 0,5 - 1,5m. Thân rễ nhỏ, mọc bò ngang chằng chịt như mạng lưới. Lá nhẵn bóng, có bẹ, không cuống, mọc so le, phiến hình dải, đầu nhọn dài. Hoa trắng, cánh môi vàng đốm tía, mọc thành chùm ở gốc. Quả nang, 3 ô, có gai mềm, khi chín màu đỏ nâu. Có nhiều loài khác nhau mang tên sa nhân, cũng được dùng.

MÙA HOA QUẢ:

Tháng 5 - 6; Quả: Tháng 7 - 8.

PHÂN BỐ:

Cây mọc hoang ở rừng núi, dưới tán cây râm mát.

BỘ PHẬN DÙNG:

Hạt của quả. Quả thu hái vào mùa hạ, thu. Phơi khô, tách lấy khối hạt màu trắng.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Hạt chứa tinh dầu gồm D-camphor, D-borneol, D-bornylacetat, D-limonen, α-pinen, phellandren, paramethoxy ethyl cinnamat, nerolidol, linalol.

CÔNG DỤNG:

Kháng khuẩn, kích thích tiêu hóa. Chữa ăn không tiêu, đau bụng, đầy trướng, ỉa chảy, nôn mửa, phù: Ngày 2 - 6g dạng bột, viên, thuốc sắc. Phối hợp với một số cây khác chữa động thai, đau bụng. Chữa nhức răng: Sa nhân ngậm, hoặc tán bột chấm vào răng đau.