CHÀM MÈO, chàm nhuộm, chàm lá to, mã lam, thanh đại, mạy ốt (Tày), co sơm (Thái), tần gàm (Dao)

MÔ TẢ:

Cây nhỏ, cao 50-70cm. Thân nhẵn, phình ở các mấu. Lá hình bầu dục, mềm thuôn, mọc đối, mép khía răng. Hoa có tràng hơi cong, màu lam tím hoặc tím hồng mọc thành bông ít hoa ở kẽ lá. Quả rang, nhẵn, hẹp và dài.

MÙA HOA QUẢ:

Tháng 12 - 2.

PHÂN BỐ:

Cây mọc hoang và được trồng ở rừng núi, nhất là vùng rẻo cao, trong các thung lũng ẩm, mát.

BỘ PHẬN DÙNG:

Lá, thu hái vào mùa thu, trước khi cây ra hoa, phơi trong râm đến khô. Cách chế bột chàm: Lá tươi ngâm nước sạch ở 30⁰C trong 12 giờ cho lên men. Lọc. Kiềm hoá bằng vôi và khuấy liên tục 4-6 giờ. Lọc gạn lấy bột chàm, ép kiệt nước, thái thành miếng, phơi trong mát đến khô. Bột chàm tốt phải chứa 60-70% indigotin.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC:

Glucosid indican, thủy phân cho glucosa và indoxyl. Indoxyl oxy hoá cho indigotin màu lam.

CÔNG DỤNG:

Kháng nội tiết sinh dục nữ, gây co bóp tử cung. Chữa rong kinh, rong huyết, sốt, viêm họng, viêm lợi. Ngày 4- 6g lá dạng thuốc sắc. Với liều cao, có thể gây sẩy thai khi thai còn ít tháng. Dùng ngoài, cao đặc bôi chữa chàm má trẻ em, chốc đầu.