LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC:

NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ TÁC DỤNG SINH HỌC CỦA CÂY GỐI HẠC (LEEA RUBRA BLUME EX SPENG., HỌ LEEACEAE)

Tác giả

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG

ẢNH BÌA SÁCH

Tại hội đồng

VIỆN DƯỢC LIỆU

Năm xuất bản

2017

Số trang

151

Ngôn ngữ

Tiếng Việt

Tóm tắt

1. THÀNH PHẦN HÓA HỌC CÂY GỐI HẠC

- Các nhóm chất chính trong lá Gối hạc có flavonoid, tanin, nhóm triterpenoid, sterol, carbohydrat và acid hữu cơ. Trong thân và rễ Gối hạc có chứa sterol, tanin, carbohydrat và acid hữu cơ. 

+ Các hợp chất được phân lập từ lá gối hạc bao gồm: kaempferol, quercetin, myricitrin, europetin-3-O-α-L-rhamnopyranosid, rhamnetin-3-O-α-L-rhamnopyranosid, juglanin, artabotrysid B, acid gallic, acid protocatechuic, acid p-hydroxybenzoic, arctiin, β-sitosterol, daucosterol,  acid ursolic, acid oleanolic, acid maslinic, β-amyrin, huzhangosid D.

- Các hợp chất có trong rễ bao gồm acid gallic, β-sitosterol, daucosterol.

- Các hợp chất có trong thân bao gồm acid gallic (8), acid protocatechuic, β-sitosterol, daucosterol, lup-20(29)-en-3β,6α-diol, stigmast-4-en-3,6-dion, goniothalamin.

- Hàm lượng acid gallic trong rễ, thân và lá Gối hạc lần lượt là 0,236%, 0,116% và 0,142%; hàm lượng europetin-3-O-α-L-rhamnopyranosid trong lá Gối hạc đạt 0,097%.

2. TÁC DỤNG SINH HỌC CỦA CÂY GỐI HẠC

- Cao GHR, GHL, GHT có tác dụng dọn gốc tự do DPPH với giá trị IC₅₀ lần lượt là 8,72; 19,71 và 25,94 mg/ml. Các chất phân lập được thử nghiệm đều có tác dụng dọn gốc tự do DPPH  mạnh (IC₅₀< 5 µg/ml), trừ hợp chất acid p-hydroxybenzoic

- Cao GHR có tác dụng dọn gốc tự do superoxid với giá trị IC₅₀ là 28,05 mg/ml.

- Cao Gối hạc có tác dụng ức chế một số enzym liên quan đến viêm:

+ Cao GHR có hoạt tính ức chế hoạt động của enzym xanthine oxidase với giá trị IC₅₀ là 18,39 mg/ml.

+ Cao GHR, GHT, GHL đều có tác dụng ức chế sự hoạt động enzym 5-lipoxygenase  với giá trị IC₅₀ lần lượt là 14,37; 24,95 và 21,50 mg/ml.

+ Cao GHL và GHR có tác dụng ức chế sự hoạt động enzym COX-1 với giá trị IC₅₀ lần lượt là 35,35 µg/ml;  40,78 µg/ml và trên COX-2 lần lượt là 26,89 µg/ml;  30,10 µg/ml.

- Cao GHL, GHR có tác dụng giảm đau ngoại vi ở các mức liều 200 mg/kg và 400 mg/kg nhưng không có tác dụng giảm đau trung ương trên chuột nhắt trắng ở các mức liều trên.

- Cao GHL, GHR có tác dụng chống viêm cấp trên mô hình gây phù bàn chân chuột bằng carrageenan ở các mức liều 100 mg/kg và 200 mg/kg. Cao GHL có tác dụng chống viêm mạn trên mô hình gây u hạt thực nghiệm bằng bông ở cả hai mức liều thử nghiệm là 100 mg/kg và 200 mg/kg. Riêng cao GHR chỉ thể hiện tác dụng chống viêm mạn ở mức liều 200 mg/kg.

- Cao ethanol toàn phần, cao phân đoạn ethyl acetat lá và thân cũng như cao phân đoạn n-hexan lá cây Gối hạc có hoạt tính ức chế enzym protease HIV-1. Ba hợp chất triterpen bao gồm acid ursolic (14), acid maslinic (16) và lup-20(29)-en-3β,6α-diol (18) phân lập được từ lá và thân Gối hạc có tác dụng ức chế protease HIV-1 với giá trị IC₅₀ lần lượt là 6,2 µM; 4,3 µM và 33,1 µM.