CHIẾT XUẤT NUCIFERIN TỪ LÁ SEN BẰNG DẦU HỎA

Nguyễn Văn Hải*, Nguyễn Thị Thu Hường, Trần Ngọc Bảo,

Đặng Vũ Thanh Tùng, Nguyễn Văn Hân, Nguyễn Văn Giang, Nguyễn Đình Luyện

Trường Đại học Dược Hà Nội

*E-mail: ngvanhai@hotmail.com

(Nhận bài ngày 28 tháng 7 năm 2015)

Tóm tắt

Nuciferin là một trong các alcaloid chính trong lá sen (Nelumbo nucifera G., Nelumbonaceae) dành được sự quan tâm lớn của nhiều nhà nghiên cứu hiện nay nhờ các tác dụng sinh học quan trọng như: chống co thắt cơ trơn, cải thiện mỡ máu, kích thích tiết insulin, làm giãn thành mạch, hạ huyết áp, kháng khuẩn, kháng virus HIV… Nghiên cứu này trình bày kết quả của phương pháp đơn giản để chiết xuất nuciferin từ lá sen ở quy mô 6,22 g sản phẩm/mẻ (tương đương 2,5 kg dược liệu khô/mẻ), không sử dụng sắc ký để tinh chế với các thông số: phương pháp chiết - ngâm nóng, dung môi - dầu hỏa, tỷ lệ dung môi/dược liệu - 8/1, nhiệt độ chiết 90-100 ^oC, thời gian chiết - 2 giờ, số lần chiết - 3 lần; số lần kết tinh từ alcaloid toàn phần - 2 lần trong ethanol. Nuciferin thu được đạt hàm lượng trên 95% (định lượng bằng HPLC). Cấu trúc của hợp chất nuciferin đã được xác định dựa trên phổ khối, phổ hồng ngoại, phổ cộng hưởng từ hạt nhân ¹H.

Từ khóa: Chiết xuất, Sen, Nelumbo nucifera, Nuciferin, Dầu hỏa.

Summary

A Simple Method for Extraction of Nuciferine from Lotus Leaves Using Kerosene

Nuciferine, a major aporphine alkaloid of the leaves of Nelumbo nucifera Gaertn (common name, sacred lotus), is a substance of great interest because of its important pharmacological activities, particularly smooth muscle relaxation, amelioration of hyperlipidemia, stimulation of insulin secretion, vasodilation, induction of hypotension, antimicrobial and anti-HIV activities. In this study, a simple method  was employed to extract and purify nuciferine  from Nelumbo nucifera’s leaf. The conditions of extraction process were kerosene, 8 fold solvent and 2 hours x 3 times for extraction, 2 times for crystallization in ethanol resulted in the extraction of 6.22 g nuciferine a batch with a purity of 95% (HPLC). The structure of the isolated compound was also identified by ESI-MS, IR, and ¹H-NMR spectroscopies.

Keywords: Extraction, Lotus, Nelumbo nucifera, Nuciferine, Kerosene.