Tạp chí Dược liệu, tập 26, số 6/2021 (Trang 298 - 304)

ĐỊNH LƯỢNG SAPONIN TRONG SÂM VIỆT NAM

TRỒNG TẠI LÂM ĐỒNG BẰNG HPLC-UV-ELSD

Vũ Huỳnh Kim Long^1,2 _,  Nguyễn Trường Huy¹,  Lê Thị Hồng Vân^1,2, Ngô Thị Mỹ Duyên¹,

Trần Mộng Kha¹, Nguyễn Minh Đức^1,3,*

¹Khoa Dược - Đại học Tôn Đức Thắng; ²Khoa Dược - Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh;

³Trung tâm Khoa học - Công nghệ Dược Sài Gòn

Email: nguyenminhduc@tdtu.edu.vn

(Nhận bài ngày 15 tháng 10 năm 2021)

Tóm tắt

Sâm Việt Nam (Panax vietnamensis Ha et Grushv. -Araliaceae) là một dược liệu quý đã được đưa vào danh mục sản phẩm quốc gia. Sâm Việt Nam hiện nay chủ yếu được trồng trọt tại vùng núi Ngọc Linh thuộc hai tỉnh Kon Tum và Quảng Nam - vùng bản địa của cây sâm quý này. Gần đây sâm Việt Nam đã di thực và trồng thành công tại huyện Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng. Vì vậy, việc đẩy mạnh nghiên cứu khoa học cây sâm trồng ở vùng đất mới, đặc biệt về mặt chất lượng, là một yêu cầu cấp thiết. Trong bài báo này, chúng tôi báo cáo kết quả nghiên cứu định lượng các saponin trong sâm Việt Nam bằng phương pháp HPLC-ELSD, có đối chiếu với HPLC-UV. Kết quả quy trình HPLC-ELSD xây dựng đã định lượng chính xác 5 saponin chính gồm ginsenosid-Rb₁ (G-Rb1), ginsenosid-Rd (G-Rd), ginsenosid-Rg₁ (G-Rg1), majonosid-R2 (M-R2) và vina-ginsenosid-R2 (V-R2) trong sâm Việt Nam 6 tuổi trồng tại Lâm Đồng. Quy trình định lượng HPLC-ELSD đã được thẩm định đạt yêu cầu phương pháp phân tích và cho kết quả tốt và chính xác hơn phương pháp HPLC-UV tiến hành trong cùng điều kiện. Kết quả định lượng bằng HPLC-ELSD cho thấy tổng hàm lượng 5 saponin G-Rb₁, G-Rd, G-Rg₁, M-R2 và V-R2 trong sâm Việt Nam 6 tuổi trồng tại Lâm Đồng là 10,52 % tính theo khối lượng khô kiệt, trong khi HPLC-UV chỉ cho kết quả 8,28 % do hàm lượng M-R2 xác định bằng phương pháp này thấp hơn (3,08%, so với 4,12 % của HPLC-ELSD) và không định lượng được V-R2 vì tín hiệu rất yếu và nhiễu của đường nền. Hiện nay, phương pháp HPLC-UV đang được DĐVN V (2017) áp dụng để kiểm nghiệm hàm lượng saponin trong sâm Việt Nam, nhưng qua nghiên cứu này phương pháp HPLC-ELSD đã chứng tỏ phù hợp đối với phân tích các saponin nhóm ocotillol trong sâm Việt Nam

Từ khóa: Panax vietnamensis, Sâm Việt Nam trồng tại Lâm Đồng, HPLC-UV-ELSD, Định lượng saponin.

Summary

Quantitative Analysis of Saponins in Vietnamese Ginseng (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) Cultivated

in Lam Dong Province by HPLC-UV-ELSD

Vietnamese ginseng (Panax vietnamensis Ha et Grushv. -Araliaceae) is a precious medicinal plant, which is included into the list of Vietnam national products. Vietnamese ginseng is now mostly cultivated in Ngoc Linh mountainous area, which is its natural habitat covering two provinces in Middle Vietnam including Kon Tum and Quang Nam. Recently, P. vietnamensis was sucessfully acclimatized and has now been grown in Lac Duong district, Lam Dong province. Scientific studies on the acclimated Vietnamese ginseng, especially on its quality, are therefore essential.  In this study, quantitative analysis of saponins in Vietnamese ginseng was performed using HPLC-ELSD, in parallel with HPLC-UV. The established HPLC-ELSD method was shown to be effective for quantitive analysis of 5 major saponins in the underground part of 6-year-old Vietnamese ginseng cultivated in Lam Dong province including ginsenoside-Rb₁ (G-Rb1), ginsenoside-Rd (G-Rd), ginsenoside-Rg1 (G-Rg1), majonoside-R2 (M-R2) and vina-ginsenoside-R2 (V-R2). The HPLC-ELSD method was validated and  shown to be superior to HPLC-UV. The total content of the above-mentioned 5 saponins by HPLC-ELSD was 10.52%, calculated on the basis of anhydrous materials, whereas that by HPLC-UV was only 8.28% due to lower M-R2 content (3.08% vs. 4.12% by HPLC-ELSD) and no-detection of V-R2 because of weak peak intensity and baseline noises. At the moment, HPLC-UV is being used by Vietnam Pharmacopoeia V (2017) to assay saponins in Vietnamese ginseng, but in this study the established HPLC-ELSD method was proved to be suitable for Vietnamese ginseng thanks to its effectiveness in assaying ocotillol saponins.

Keywords: Panax vietnamensis, Vietnamese ginseng cultivated in Lam Dong province, HPLC-UV-ELSD, Saponin quantitative analysis.

(Nguồn tin: )