Tạp chí Dược liệu, tập 29, số 1/2024 (Trang 3 - 11)
TỔNG QUAN: LIỆU PHÁP ĐIỀU TRỊ UNG THƯ
CỦA PHỨC HỢP ALPHA-LACTALBUMIN VÀ ACID OLEIC
Trần Thị Phượng1,2, Đào Trọng Tuấn3, Nguyễn Thị Bích Thu3, Trần Thị Hiền4,5
1Khoa Y học Phương Đông, Đại học Kyung Hee, Hàn Quốc;
2Khoa Dược, Học viện Y Dược học Cổ truyền Việt Nam;
3Khoa Dược, Trường Y Dược, Đại Học Duy Tân, Đà Nẵng, Việt Nam;
4Khoa Ung thư nhiễm trùng, Trường Y, Đại học Lund, Thuỵ Điển;5Đại học Y Dược Thái Bình, Việt Nam
*Email: hienhup@gmail.com
(Nhận bài ngày 12 tháng 6 năm 2023)
Tóm tắt
HAMLET (Human Alpha-lactalbumin Made Lethal to Tumor cells) là một phức hợp lactalbumin-lipid có tác dụng tiêu diệt các các dòng tế bào ung thư có nguồn gốc khác nhau như phổi, gan, não, bàng quang, thận... với tính chọn lọc cao và ít ảnh hưởng đến các tế bào khoẻ mạnh. HAMLET được tình cờ phát hiện vào năm 1995, khi nhóm nghiên cứu của giáo sư Catharina Svanborg (Đại học Lund, Thuỵ Điển) tìm hiểu về phương pháp miễn dịch chống lại bệnh cúm virus mùa đông cho trẻ nhỏ ở Thụy Điển. Nhóm nghiên cứu phát hiện vi khuẩn và virus dưới kính hiển vi bị tiêu diệt chỉ sau vài phút nhỏ HAMLET vào mẫu. Sau đó, nhóm thử HAMLET trên các tế bào ung thư và nhận thấy, các tế bào ung thư bị tiêu diệt chỉ sau 3 giờ ủ với HAMLET. Thành phần protein của HAMLET là alpha-lactalbumin (α-lactalbumin) tạo phức hợp với acid oleic. Ở trạng thái tự nhiên alpha-lactalbumin hoạt động như một cơ chất đặc hiệu trong phức hợp tổng hợp lactose, một chức năng quan trọng cho sự sống của động vật có vú, tuy nhiên alpha-lactalbumin trong sữa được tạo phức với ion calci không có đặc tính tiêu diệt khối u. Đến năm 2000, cấu trúc nguyên lý hoạt động của HAMLET được tìm ra và Giáo sư Catharina Svanborg sau đó tiếp tục các nghiên cứu sâu về cơ chế phân tử tế bào, tiền lâm sàng và lâm sàng của HAMLET và alpha1-oleat (alpha1 là đoạn N-terminal có chứa 39 acid amin của HAMLET). HAMLET và alpha1-oleat đã được chứng minh tác dụng điều trị hiệu quả trên mô hình động vật ung thư bàng quang, ung thư não và ung thư ruột. Trong các nghiên cứu lâm sàng, HAMLET và alpha1-oleat có tác dụng tiêu diệt và giảm khối rõ ràng trên ung thư bàng quang và ung thư da. Đồng thời, rất ít tác dụng phụ được tìm thấy trên các nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng. Những kết quả nghiên cứu gần 30 năm của phức hợp alpha-lactalbumin trong điều trị ung thư đã được FDA phê duyệt ngày 3 tháng 7 năm 2023 cho thuốc ung thư mới.
Từ khoá: HAMLET, Alpha-lactalbumin, Acid oleic, Alpha1-oleat, Ung thư.
Summary
A Review: Alpha Lactalbumin-Oleic Acid Complex, a New Anti-Cancer Theurapeutic Drug
HAMLET is a complex consisting of partially unfolded α-lactalbumin and oleic acid, which kills tumor cells and immature cells but not normal differentiated cells. HAMLET was discovered in 1995 when the research group of Professor Catharina Svanborg (Lund University, Sweden) investigated the new therapeutic drug of immunity against the flu virus for small children in Sweden. The team also found that bacteria and viruses under the microscope were killed after a few minutes by HAMLET treatment. In vitro experiments showed that HAMLET displays broad anti-tumor activity. Subsequent therapeutic studies have supported these findings and suggested that HAMLET retains its tumoricidal activity in vivo. The component of HAMLET is alpha-lactalbumin (α-lactalbumin) which forms a complex with oleic acid. In 2000, the structure and principle of activity by HAMLET was discovered and Professor Catharina Svanborg subsequently continued studies on the cellular, pre-clinical and clinical mechanisms of HAMLET and alpha1-oleate (alpha1 is the N-terminal of HAMLET and has 39 amino acids). Topical HAMLET administration reduced lesion size in patients with skin papillomas and HAMLET treatment delayed tumor progression and increased survival in a rat glioblastoma xenograft model without evidence of cell death in healthy brain tissue. In patients with bladder cancer, local HAMLET instillations killed tumor cells but not healthy cells in surrounding tissues. In addition, in double blinded Phase I/II interventional clinical trial of non-muscle invasive bladder cancer, all primary end points of safety and efficacy of alpha1-oleate treatment are reached, as evaluated in an interim analysis. Intra-vesical instillations of alpha1-oleate trigger massive shedding of tumor cells and the tumor size is reduced but no drug-related side effects are detected (primary endpoints). Shed cells contain alpha1-oleate, treated tumors show evidence of apoptosis and the expression of cancer-related genes is inhibited (secondary endpoints). The results are especially encouraging for bladder cancer, where therapeutic failures and high recurrence rates create a great, unmet medical need. Alpha1-oleate was approved by the FDA on July 3rd, 2023 for a new cancer drug.
Keywords: HAMLET, Alpha-lactalbumin, Oleic acid, Alpha1-oleate, Cancer.
(Nguồn tin: Tạp chí Dược liệu)