Ấn phẩm

Ứng dụng chiết xuất pha rắn (SPE) vào phân tích saponin trong các chế phẩm sâm Việt Nam (Tạp chí Dược liệu, tập 27, số 3/2022)

Tạp chí Dược liệu, tập 27, số 3/2022 (Trang 157 - 166)

 

ỨNG DỤNG CHIẾT XUẤT PHA RẮN (SPE) VÀO PHÂN TÍCH SAPONIN TRONG CÁC CHẾ PHẨM SÂM VIỆT NAM

Nguyễn Trường Huy1, Vũ Huỳnh Kim Long1, Ngô Thị Mỹ Duyên1,

Trần Mộng Kha1, Nguyễn Minh Đức1,2,*

1Khoa Dược, Đại học Tôn Đức Thắng;

2Trung tâm Khoa học và Công nghệ Dược Sài Gòn

*Email: nguyenminhduc@tdtu.edu.vn

(Nhận bài ngày 31 tháng 3 năm 2022)

 

Tóm tắt

Sâm Việt Nam, còn gọi sâm Ngọc Linh, tên khoa học Panax vietnamensis Ha et Grushv. - Araliaceae, là một loài sâm quý đặc hữu của Việt Nam với thành phần hóa học saponin đặc trưng và tác dụng dược lý đã được chứng minh. Gần đây, để đáp ứng nhu cầu thị trường, sâm Việt Nam được chế biến dưới nhiều dạng chế phẩm khác nhau để làm thuốc hoặc thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Để định tính và định lượng saponin trong sâm Việt Nam, Dược điển Việt Nam V (2017) quy định dùng phương pháp sắc ký lớp mỏng và sắc ký lỏng hiệu năng cao HPLC-UV. Tuy nhiên, đối với các sản phẩm phối hợp sâm Việt Nam với các thành phần dược liệu hay tá dược khác, việc phân tích trở nên khó khăn hơn do ngoài saponin các chế phẩm còn chứa một hỗn hợp các chất gồm nhiều thành phần phức tạp với độ hòa tan khác nhau. Phương pháp chiết xuất pha rắn (Solid-Phase Extraction - SPE) đã được giới thiệu như là một giải pháp hiệu quả trong xử lý mẫu giúp làm giàu hợp chất đích và loại tạp để mang lại kết quả phân tích tốt hơn. Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã áp dụng SPE C18 xử lý mẫu thử các chế phẩm để định tính các saponin đặc trưng của sâm Việt Nam gồm ginsenosid-Rb1, ginsenosid-Rd, ginsenosid-Rg1 và majonosid-R2 bằng phương pháp SKLM và định lượng chúng bằng phương pháp HPLC-UV. Quy trình định lượng saponin trong sâm Việt Nam áp dụng xử lý mẫu bằng SPE đã được thẩm định đạt yêu cầu theo các hướng dẫn của ICH. Tổng hàm lượng 4 saponin ginsenosid-Rb1 (G-Rb1), ginsenosid-Rd (G-Rd), ginsenosid-Rg1 (G-Rg1) và majonosid-R2 (M-R2) trong chế phẩm bột cao sâm Việt Nam 20% và trà hòa tan sâm Việt Nam lần lượt là 1,86% và 2,01% tính theo khối lượng chế phẩm khan. Kết quả đã chứng minh việc áp dụng SPE vào xử lý mẫu thử không chỉ giúp giải quyết các trở ngại trong quá trình sắc ký do thành phần tá dược trong các chế phẩm gây ra mà còn mang lại tính hiệu quả và ổn định cho quy trình phân tích.

Từ khóa: Kỹ thuật chiết xuất pha rắn (SPE), Sâm Việt Nam, Panax vietnamensis, Saponin, HPLC.

Summary

Application of Solid Phase Extraction for Analysis of Saponins in Vietnamese Ginseng Products

Vietnamese ginseng (Panax vietnamensis Ha et Grushv., Araliaceae) is a precious endemic Panax species of Vietnam. As a result, it is processed to form various preparations as pharmaceuticals or health foods in order to meet the market demand. According to Vietnamese Pharmacopoiea V (2017), TLC and HPLC-UV, respectively, are used for qualitative and quantitative analysis of saponins in Vietnamese ginseng crude drug. However, most of product formular containing Vietnamese ginseng is commonly combined with other excipients or herbals. These combination leads to peak distortion and overlaps as well as negatively influences to HPLC systems. Due to long-term repeated analyses, the accumulation of contamination onto HPLC columns causing clogging, delay of the retention time, unstable HPLC process, etc. Solid-phase extraction (SPE) is an effective sample preparation method which is applied in this study to purify samples of Vietnamese ginseng products for TLC and HPLC analysis of characteristic saponins, including ginsenoside-Rb1 (G-Rb1), ginsenoside-Rd (G-Rd), ginsenoside-Rg1 (G-Rg1), and majonoside-R2 (M-R2). The result showed that SPE C18 helps exclude the influence of excipients in the product formulation, enrich and purify the target compounds, which makes the HPLC process stable and reliable.

Keywords: Solid Phase Extraction, Vietnamese ginseng, Panax vietnamensis, Saponin, HPLC.

(Nguồn tin: )